" બેટા ,અમે ખુબ ખુબ આનંદ માં છીએ “

                                            

   " બેટા ,અમે ખુબ ખુબ આનંદ માં છીએ “

           NRI  પુત્ર ને...... "  એક ઇમેઇલ  પત્ર                                 દિનેશ માંકડ

               પ્રિય પર્યંક ,

            ચાર દિવસ થી ફોન અને સ્કાય પી  પર વાત નથી થઇ એટલે તને અમારી ચિંતા થઇ હશે .ઘરનું નેટ અને ફોન બગડેલા હતા .પાડોશી તેના વતન માં ગયેલા છે.એટલે રીપેરીંગ ની વાર લાગશે એટલે આજે સાયબર કાફેમાં આવી તને મેઈલ કર્યો છે..

          *આપણી સોસાયટી માં નવરાત્રી ધામધૂમ થી ઉજવાઈ .એમાંય બાળકોની હરીફાઈમાં સોહમ નામના છોકરાનો પહેલો નંબર આવ્યો એટલે આપણો સોહમ ખુબ યાદ આવ્યો .તારી જેમ એ પણ સરસ ગરબા રમતો હશે.

       *સારંગપુર વાળા શાંતિભાઈ નો દીકરો વૈભવ પણ ત્યાં તમારી આજુબાજુ જ જોબ કરે છે.શાંતીભાઈને ધંધાના ભાગીદારે દગો દેતા તે અડધા ગાંડા જેવા થઇ ગયા છે.અહીં મનોચિકિત્સક ની દવા થી લગભગ ૨૪ કલાક  ઘેન માં રહે છે .વૈભવ ને અહીં આવવા ની રાજા કે અનુકૂળતા  નથી અને  તેઓની ત્યાં આવવા ની કઢાવેલી ટિકિટ  તેમની આવી સ્થિતિ ને લીધે કેન્સલ  કરાવવી પડી .તને વૈભવ મળે તો કહેતો નહીં પણ ડોક્ટર ના મત અનુસાર ખાસ ઈલાજ નથી.જીવે તેટલું સાચું.

       *તારા મામા ;પુષ્પકાન્ત અને શીલાબેન દરરોજ સાંજે આવીને એક બે કલાક બેસે છે .તેના મોટા દીકરા શશીની કેનેડા ની મેડિકલ પરીક્ષા ચારેક વર્ષ થી ક્લીઅર નથી થતી એટલે ખર્ચ  કાઢવા કોઈ બિલ્ડર ને ત્યાં સ્ટોર કીપર ની જોબ કરે છે .એમનો નાનો દીકરો શાંતનુ ઓસ્ટ્રેલિયા પાછો ગયો .એને અહીં ભારતમાં ફાવ્યું નથી  શીલાબેન ને જોકે ડિપ્રેશન ની ખુબ અસર રહે છે .ફરક ન પડે એટલે વારંવાર ડોક્ટર બદલ્યા કરે છે પુષ્પકાન્ત ભાઈ ક્યારેક અકળાઈ ને બોલી ઉઠે છે NRI એટલે Non Resident Indian  નહીં પણ Non Resposible Intelatual

        *તને કદાચ ખબર હશે જ કે  તારા વર્ગ માં ભણતા ને ન્યુઝીલેન્ડ સેટ થયેલા કોકિલ ને ગયા અઠવાડિયે  ત્યાં જ હાર્ટ એટેક  આવ્યો ને ગુજરી ગયો.તેના મમ્મી -પપ્પા બે દિવસે તેની પાસે પહોંચ્યા ને પછી પરદેશ ની ધરતી પર તેના અંતિમ સંસ્કાર કર્યા એ માં બાપ પર શું વીતી હશે તે તો રામ ને પણ ખબર નહિ હોય .

        *તમારા ફિઝિક્સના સાહેબ રાજુભાઈ ને બીજીવાર કેન્સર થયું હતું તે તો તને ખબર છે .તેનો સુધીર તો  દક્ષિણ આફ્રિકા માં નોકરી કરે છે.ગયા રવિવારે રાજુભાઈને ઘર માં જ લોહી ની ઉલટી થઇ ને તેઓ શ્રીજીના ચરણે સિધાવ્યા .સુધીર ત્રીજા દિવસે પહોંચી શક્યો.રાજુભાઈ ના દેહ ને ત્રણ દિવસ હોસ્પિટલના શીતઘર માં રાખ્યો.સુધીર ને પપ્પા ને છેલ્લે ન મળી શકવા નો વસવસો રહી ગયો. 

         *આપણો જૂનો નોકર બાબુ ગઈકાલે ડાયરી  લઈને  સમજવા આવ્યો હતો. તેનો દીકરો ભણીને સીધો અમેરિકા ગયો છે ગયા વર્ષે દીકરા એ  ત્યાં પંદર લાખ  પગાર મેળવ્યો.વર્ષમાં એક વાર  પોતાના લગ્ન માટે ,એક વાર બીમાર સાસુ ની ખબર કાઢવા આવ્યો.એટલી પાંચેક લાખ ખર્ચાઈ ગયા .બાબુ કહેતો હતો કે તેને ભારત માં કંપની માં દસ લાખનું  પેકેજ તો મળતું જ હતું તોય ગયો.બાબુની ઘરવાળી તો ગુજરી ગઈ છે.તે પોતે રોજ હોટલ માં ખાય છે.

         *ગલી ને નાકે રહેતા કનુભાઈ હમણાં  બીજીવાર ત્યાં આવ્યા છે. તેના પૌત્ર ને રાખવા દીકરાએ બોલાવ્યા છે. જોકે તેમને ત્યાંનું હવામાન ને વાતાવરણ જરાય ફાવતું નથી પણ છતાં આવવું પડે છે.આપણા ઘરની પાછળ રહેતા મોતીભાઈ ને મણીબેન તો બે વર્ષ થી વારાફરતી એક જણ ત્યાં ને એક અહીં -એમ રહે છે .મણીબેન તો તારી મમ્મી ને મળે ત્યારે કહેતા હતા કે આ ઉંમરે એકલા રહેવા નો વારો આવ્યો છે.

         તારી તબિયત સારી હશે .બરફ તને સદતો નથી એટલે એ ઋતુ માં બહાર ન નીકળતો એવું તારી મમ્મી એ ખાસ લખવા નું કહ્યું છે.અમારી બંને ની તબિયત ખુબ સારી છે .ઉમર થઇ એટલે મારા પગ ના સોજા ક્યારેક વધે છે ડોક્ટરના રિપોર્ટ મુજબ કિડની ફંકશન ઓછું થયું છે.તારી મમ્મી ને ચારેક દિવસ પહેલા અતિ શ્વાસ ચડ્યો .૧૦૮ બોલાવીને હોસ્પિટલ લઇ ગયા .એકાદ દિવસ આઈ.સી.યુ. માં રાખી .હવે ઘેર આવી ગયી છે .હવે તબિયત સારી છે .તને ચિંતા થાય એટલે જાણ કરી નહોતી. બાકી એકંદર સારું છે.

                                           અમે બંને ખુબ ખુબ આનંદ માં છીએ

ખાસ નોંધ ; ફોન સ્કાયપી રીપેર થતા વાર લાગશે ,એટલે સંપર્ક ન થાય તો ચિંતા ન કરતો

                                                                                                      પપ્પા 

                                                લેખક : દિનેશ માંકડ ૯૪૨૭૯૬૦૯૭૯

                   हम नवरात्र  क्यों मनाते है  ?             दिनेश मांकड़       

           या देवी सर्व भूतेषु शक्ति रूपेण संस्थिता  | नमस्तयै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमो ||

            जगत जननी आद्य शक्ति का नवरात्र पर्व हम सब बड़े धूम धाम से मनाते  है |

          वैसे तो हम जानते है की गुजरात में ,अब तो भारत और सारे विश्व में नवरात्र का त्योंहार बड़े धूमधाम से मनाया जाता है | सामान्य तौर पर हम पारम्परिक वेश परिधान करके आनंद ओर उत्साह से गरवा घूमते है -नाचते है -गाते है | अच्छी बात है.| सारे संसार में हमारा भारत ही ऐसा देश है जो विविध संस्कृति और त्योहारों से पूरा मानव जीवन उल्लास पूर्ण बनता है |

       आखिर हम नवरात्र क्यों मानते है ? बहोत से लोगोने  -खास करके युवा पीढ़ी ने कभी भी सोचा तक नहीं की यह नवरात्र क्यों ?प्राचीन भारत का बड़ा उज्जवल इतिहास है |  पुराण कथा के अनुसार  महिष  नाम का  असुर देव एवं मानव जात को त्रस्त कर रहा था |पुरे तीनो लोक में संहार कर रहा था | उसे निपटने के प्रभावी शक्ति की आवश्यता थी | देवो तपस्या की ,और एक महा प्रभावी शक्ति प्रगट हुई और बड़े आयुधो से नौ दिनों तक इस महिसासुर से युद्ध किया | उसको हराया | उस जगदम्बा के प्रगटीकरण के उत्सव को हम "नवरात्र "के रूप में मनाते है |

      यह तो पौराणिक बात हुई | हमारे ऋषिओ ने  सभी त्योंहारों के पीछे के सच्चे रहस्य को पुरे वैज्ञानिक एवं आध्यात्मिक तौर से समजाये है |   हमारे भीतर कितने असुर -राक्षस बैठे हुए है ,जिसका हमें पता ही नहीं | और पता है भी तो भी हम भगा नहीं सकते है |  हमारे अंदर ऐसी आतंरिक ताकत नहीं है  जो ऐसे असुरो को भगा सके |

       *आलस-प्रमाद  कितने भरे हुए है हमारे अंदर| कितने उम्दा और अच्छे विचार-सोच हमारे अंदर आते है|कुछः कर दिखने को मन करता है | जीवन में कुछ पाने को जी बहोत चाहता है |बहोत कुछ करना है मगर आलस प्रमाद हमें रोक देता है|  

      *इर्षा  नामक शत्रु तो हमें बहोत पीछे ले जाता है |किसी से स्पर्धा अच्छी चीज है मगर इर्षा से हम कुछ पते तो नहीं मगर जो है वोही खो बैठते है |

     *लक्ष्य के प्रति दुलक्ष्य - आज मानव जीवन सिर्फ 'खाओ ,पीओ और मौज करो 'वाला ही बनाता जा रहा है | हमारे अंदर के गुण,अच्छी बाते,अपने और समाज के लिए कुछ ज्यादा करने की सोच बहोत काम होती जा रही है |

       *स्वार्थ और भावना शून्यता -दिन-ब-दिन आदमी के अंदर स्वार्थ परायणता और भाव शून्यता बढ़ता जा रहा है| यह बड़ी चिंता और दुःख की घटना है | इससे परिवार -समाज टूटता जा रहा है | परस्पर की संवेदना कम होती जा रही है |

          हकीकत से तो हम खुद ईश्वर के अंश रूप ही है ,मगर  हमारे अंदर बैठे हुए ऐसे  भयानक असुर हमारी जिनकी रह में बाधा डालते है |हमें आगे नहीं बढ़ने नहीं देते,|हमें अच्छे मनुष्य बनने नहीं देते| हम  सब  मानवी होने पर भी "महिष" (भैस -पाड़ा ) जैसा  जीवन व्यतीत करते है |

     हमारे अंदर ही बैठी हुई इसी "महिषासुर  वृति " को -महिषासुर को ध्वस्त करने लिए हम 'नवरात्र 'मनाते है  |  नौ दिन हम माँ जगदम्बा की आराधना करके उससे ऐसी शक्ति की  प्रार्थना करते है की हमारे अंदर बैठे हुए आसुरी तत्व का नाश हो |

        जगदम्बा के नवदुर्गा रूपका हमें ध्यान -आराधना करके शक्ति पानी है |

        प्रथमं शैलपुत्री च द्वितीयं ब्रह्मचारिणी। तृतीयं चन्द्रघण्टेति कूष्माण्डेति चतुर्थकम्।।

       पंचमं स्कन्दमातेति षष्ठं कात्यायनीति च। सप्तमं कालरात्रीति महागौरीति चाष्टमम्।।

        नवमं सिद्धिदात्री च नवदुर्गा: प्रकीर्तिता:। उक्तान्येतानि नामानि ब्रह्मणैव महात्मना:।।[1]

         नवरात्र में  इस शैलपुत्री आदि देविओका  ध्यान आराधना करने से इसके ही गुण  जैसे कि तप ,शांति,कल्याणभावना ,सूर्य जैसी प्रबलता ,एकाग्रता और  असंभव को संभव करने वाली सिद्धियां प्राप्त होगी | हमारे शरीर के रहे हुए मणिपुर चक्र ,आज्ञा चक्र आदि सभी चक्रों को स्थिरता और प्रबलता प्रदान  होती है |

     हम  पारम्परिक परिवेश पहन कर संस्कृति को याद रखे आनंदोल्लास से नाचे-घूमे यह तो बढ़िया बात है ,साथ साथ यह मत भूले की यह पर्व हमारे में मानवीय गुण का विकास हो |

         नवरात्र में हम "गरबा" में दिप जलाते है | गरबा शब्द  "गर्भ दिप " से आया है | हमारा शरीर एक मंदिर है | इसके गर्भ गृह में जो दिप है वह हमारा चैतन्य है |-दीपक है | हमें उस दीपक को  अच्छी तरह प्रज्वलित रखना है |  तो ही हमारा शरीर मंदिर सच्चे अर्थमे  मंदिर बनेगा और उसमे  माँ जगदम्बा "शक्ति " बनकर  आएगी | हमारी अंदर  पैर फैलाकर पड़ी हुई  ,आलस,प्रमाद ,इर्षा,स्वार्थ ,भावशून्यता जैसी  आसुरी शक्ति ख़त्म होगी |  और  माँ आद्यशक्ति को हम कहेंगे की  "आपकी दी हुई शक्ति से अब हम इतने प्रबल है की हम सब  में -मानव मन में कभी भी  ऐसी आसुरी शक्ति का प्रवेश हो न पाए|  और  पुरे विष्वमे  मानव अच्छा मानव बनकर रहे |                                                                   दिनेश मांकड़

                                                                                         ( 9427960979 )

                      ક્રાંતિ નો સુરજ -શ્યામજી કૃષ્ણ વર્મા               દિનેશ માંકડ

          ચારસો વર્ષ ના પરદેશી શાસન નો અંત લાવવા માં કઈ કેટલા નું  મહા યોગદાન છે.કેટલાય યાદ રખાયા છે ,તો કેટલાક અલ્પ સ્મરણીય છે.આવા એકાદ પ્રાતઃ સ્મરણીય ને  ક્યારેક યાદ કરીએ તોય જીવન ધન્ય બની જાય .ચોથી ઓક્ટોબર ના જન્મેલા  પંડિત શ્યામજી કૃષ્ણ વર્મા -આવા એક સપૂત ને આજે યાદ કરીએ . 

         ૧૮૫૭ ની સાલ .દેશમાં અંગ્રેજો સામે વિપ્લવ છેડાયો હતો.દેશવાસીઓ ના રગેરગ માં અંગ્રેજો સામે રોષ ફાટી નીકળ્યો હતો.ત્યારે ચોથી ઓક્ટોબરે ભારતના છેક પશ્ચિમ છેડે કચ્છના માંડવી શહેરમાં ભૂલા ભણશાલી (કરસન ) ને ત્યાં પુત્ર જન્મ થયો.નામ રખાયું શામજી. ભૂલો તો મુંબઈ મજૂરી કરે .શામજી માતા અને દાદી પાસે મોટો થાય .પાંચમા વર્ષે શાળા માં દાખલ .બાળ શામજીને ભણવા માં પહેલે થી જ રસ .ઘરના દિવા માં તેલ ન હોય તો મ્યુનિસિપલ ફાનસ ના અજવાળે પણ અભ્યાસ તો ચાલુ જ..દસમા વર્ષે માતા એ આંખ મીંચી લીધી.ઘરડા દાદી ને હવાલે શામજી.એક દિવસ એક સન્યાસીની  શહેર માં આવ્યા ,"શું શીખવું છે ?' બાલ શામ નો જવાબ -" સંસ્કૃત " સન્યાસિનીએ વિષ્ણુ સહસ્ર નામ નો ગુટકો આપ્યો .પહેલો પાઠ શરુ થયો.થોડી મદદ મળી  તેજસ્વીતા  ને સાથ મળતો ગયો .ભુજ ને પછી મુંબઈ . વિલસન અને એલ્ફિસ્ટન શાળા માં અંગ્રેજી નો અભ્યાસ તો શાસ્ત્રી વિશ્વનાથ ની પાઠશાળા માં સંસ્કૃત નો અભ્યાસ .-તરુણાવસ્થા માં જ પાણિની વ્યાકરણ થી માંડી ને શંકરાચાર્ય ના ભાસ્ય સુધી આ યુવાન પહોંચી ગયો.સ્વામી દયાનંદ નો ભેટો થયો." બેટા,સંસ્કૃત ભણ  ને પશ્ચિમ માં જઈ આપણી  સંસ્કૃતિ નું ભાન કરાવ" પંડિત ની પદવી પામી ચૂકેલા શ્યામજી ને અચાનક ઓક્ષ્ફર્ડ યુનિવર્સીટીના પ્રાધ્યાપક મૉનિયેર વિલિયમ્સ નો ભેટો થઇ ગયો.શ્યામજીની વિધ્વતા થી પ્રભાવિત  થયા ને લંડન માં તેના સહાયક તરીકે રાખવા સંમત થયા.

         પણ લંડન જવાના પૈસા એકઠા કરવા માં વિલંબ થયો.મોડા મોડા પણ લંડન પહોંચ્યા  તો  વિલિયમ્સ પાણીમાં બેઠા .અજાણી ધરતી પર આ સપૂત હાર્યો નહિ.તેમણે વિલિયમ્સ ને ખુબ સમજાવ્યા તો માંડ પીગળી ને નજીવા વેતને રાખવા તૈયાર થયા .ભૂરિયાઓ ને સંસ્કૃત શીખવતા શ્યામજી એ પોતે ઓક્ષ્ફર્ડ માં જ કાયદા નો અભ્યાસ શરુ કરી "બેરિસ્ટર "ની પદવી પ્રાપ્ત કરી લીધી.સ્વદેશ પાછા ફર્યા .એક-બે રજવાડા ના દીવાન પણ બન્યા .નાના રજવાડા ઓ માં ગુલામ ભારત નું ચિત્ર જોયું.દેશ માં અંગ્રેજ વિરોધી અનેક ચળવળો  ચાલતી હતી.ને શ્યામજી નો એક દિવસ બાલ ગંગાધર તિલક સાથે ભેટો થયો..બે દેશભક્તો નો આ મિલાપ હતો." શું કરવું જોઈએ " નો લોકમાન્ય એ ઉત્તર આપ્યો , "પરદેશ જઈ ને પણ ,દેશ ની આ સ્થિતિ સામે લડવા ની જરૂર છે. શ્યામજીના મન માં આ વાત જચી ગઈ .

       પત્ની ભાનુમતી સાથે ફરી લંડન  પહોંચ્યા .તે વખતે યુરોપમાં પ્રખર સમાજશાસ્ત્રી  હર્બર્ટ સ્પેન્સર ના વિચારો થી યુવકો આકર્ષાતા ."માણાસ ની સ્વતંત્રતા  એ જ મોટા માં મોટી કુદરતી બક્ષીશ " સ્પેન્સર નો આ વિચાર શ્યામજીના દિલ માં ઠસી ગયો .એક નાના મકાન માં હિન્દુસ્તાન થી આવેલા યુવાનોને એકઠા કરી દેશને ગુલામી માંથી કેમ મુક્ત કરવો તેના વિચારો શરુ થયા.શ્યામજીને વિચાર આવ્યો કે કેવળ શસ્ત્ર કામ નહિ આવે .લોકો ને જગાડવા -વિચારોને ક્રાંતિમાં ફેરવવા અખબાર જ કામ આવે ."ઇન્ડિયન સોશિયોલોજિસ્ટ " અખબાર શરુ થયું અને પહેલા જ અંક માં લખ્યું,"પહેલા દેશ ની આઝાદી બાકી બધું પછી ".ત્યાં વસતા ભારતીયો તો જાગ્યા પણ તેની નકલો છેક ભારત પહોંચતી થઇ .જુવાળ પેદા કરવા માં આ જ્યોત એ ખુબ કામ કર્યું.અંગ્રેજો પણ ચોંકી ગયા .લંડન માં હવે સૌ  શ્યામજી એ ઉભા કરેલા "ઇન્ડિયા હાઉસ "માં  એકઠા થવા લાગ્યા.વીર સાવરકર ,સરદારસિંહ રાણા ,ને મદનલાલ ધીંગરા જેવા અનેક આવી ને મળતા અભ્યાસ માટે આવનાર ને સ્વતંત્રા નો વિચાર ને જરૂર હોય આર્થિક સહાય પણ મળતી .એક જ લક્ષ્ય -આઝાદ દેશ . "હોમરૂલ "ની સ્થાપના કરી.

         વિશ્વ માં આ ચળવળ વધતી ચાલી .પેરિસ માં મેડમ કામા ,તો અમેરિકા માં લાલા હૃદયાલ  સિંહ. રશિયાના ખ્યાતનામ લેખક મેક્સિમ ગોર્કીએ શ્યામજીને લખ્યું,"જે ભારતીય પ્રજાએ માનવતા ને આત્મા ના ઊંડાણ ની સમાજ આપી છે તેની સ્વતંત્રતા માટે તમે ઝઝૂમી રહયા છો .તમે ભારત ના 'મેઝિની' છો.મારા અભિનંદન " એમાંય ધીંગરા એ કર્ઝન વાયલી ને તેના જ સન્માન સમારંભ માં ગોળીએ દીધો , પછી તો "ઇન્ડિયા હાઉસ " સૌથી મોટું ચર્ચા કેન્દ્ર બની ગયું..

         પેરિસમાં તૈયાર થયેલા સશસ્ત્ર યુવાનોને ભારત પણ મોકલાયા .દેશ ની બહાર  પણ હવે  અંગ્રેજોને દેશ બહાર હાંકી કાઢવા નો રોષ પૂર્ણ પણે ભભૂકી ઉઠ્યો હતો.બ્રિટિશ સરકાર ની નજરે સૌ ચડી ગયા હતા .શ્યામજી પેરિસ ને પછી જીનીવા ગયા  ક્ષણે  ક્ષણ સ્વતંત્રતા માટે દોડેલું શરીર સાથ આપતું નહોતું  આંખો કામ કરતી નહોતી ,આંતરડા નો રોગ લાગુ પડ્યો હતો.સાત દાયકાની સંઘર્ષમય સફર છેલા પગથિયાં તરફ દોરતી હતી.૩૧ મી  માર્ચ ,૧૯૩૧ ના રોજ અનેક ના દિલ માં તેજ પ્રસરાવીને એ ક્રાંતિ નો સુરજ આથમી ગયો.  શત શત નમન આ ક્રાંતિવીર ને....