એક ડોકિયું મારી ભીતર

 

 

                                    એક ડોકિયું મારી ભીતર

        ઘરમાં આજે શોર બકોર હતો. નાનકડા ટીનુએ મોટું રમકડું તોડ્યું  ,શ્રીમતિજીએ એક સાથે ચાર કપ  નવા   કર્યા,અધૂરામાં પૂરું  ઘાટીએ મોંઘોદાટ ફ્લાવરવાઝ તોડ્યો। આજે  તોડ -ફોડ દિવસ થયો.સૌના મન વ્યગ્ર બની ગયા  .        

           ચા પીતા પીતા આજનું વર્તમાનપત્ર હાથમાં લીધું મથાળા – ‘અકસ્માત કરી ડ્રાઈવર ભાગી ગયો’ ,’પાણી મામલે પાડોશી પર હુમલો’, ‘નજીવી બાબતે પથ્થરમારામાં વીસ ઘવાય।‘   વર્તમાનપત્રનું કોઈ પાનું એવું નહિ હોય જેમાં આવા નકારાત્મક સમાચાર નહિ હોય. .

           જગતનું શ્રેષ્ઠ સર્જન  તે માણસ .ઈશ્વર એ ઘડવામાં ક્યાંય કસર ન રાખી પ્રત્યેક પશુ-પક્ષીમાં કોઈ ને કોઈ અધૂરપ  છે પણ પ્રભુ એ મનુષ્ય ને પૂર્ણાંગ. બનાવ્યો.અને પછી તમામ સૃષ્ટિનું આધિપત્ય ભોગવી શકે તે માટે , જાણે  પૃથ્વી પરનો ભગવાનનો જ હવાલો જ સંભાળી શને તેટલો સમર્થ બનાવી દીધો.એક વિશેષ શક્તિ તેને માણસને આપી ----વિચાર શક્તિ.  ખતમ ...ઈશ્વર ને એમ હતું કે  મારી આ વિશેષ શક્તિ વિચારવંત  પ્રત્યેક માણસ નર માંથી નારાયણ બની જશે  અને પૃથ્વી લોક,સ્વર્ગલોક  બની જશે .તેની ધારણા સાવ ઉંધી જ વળી .

         હા, ગણ્યાગાંઠ્યાએ વિચારરાજાને સવળે  માર્ગે લઇ ગયા ,પ્રભુના ઉદ્દેશ્યને સમજી ગયા .મોટા ભાગનો માણસ "માણસ" નથી રહ્યો.પ્રમાણ બદલાય ,કોક પાંચ -દસ  ટકા સમજુ દેખાય તો કોક પંદર-વીસ ટકા .પણ મોટા ભાગ નો માણસ તો સહેજે માણસ ન હોવાના પચાસ ટકા ઓળંગી ગયો છે.અને હદ એ વાત ની છે કે કેટલાય તો સો ટકા પાર કરી જાય છે."માનવ બને દાનવ " જ નહિ દાનવને શરમાવે તેવો વ્યવહાર માણસ કરી બેસે છે .પુરાણ કે ટીવી સિરિયલમાં કંસ કે વંત્રાસુર જેવા પાત્રો ન ક્રૂરતા જોઈને અરેરાટી છૂટે .પણ આતો આસપાસ નો માણસ જ સાચ્ચે જ આવી હેવાનિયત બતાવી શકે એ કેવું? 

           અને  વધારે કરુણતા તો એ વાતની છે કે લગભગ પ્રત્યેક માણસ આ દશા જોવા સાંભળવા ટેવાઈ ગયો છે.તેના પેટનું પાણી હાલતું નથી.અરેરાટી છૂટતી નથી.ઘરમાં ગાજર મૂળો કપાય ને મનમાં કઈ ન થાય તેમ માણસ કપાય તો  ?  માણસમાત્રમાં દિવસા- દિવસ લાગણીના સ્ત્રોતનો પ્રવાહ કાં તો ઘટતો જાય છે -સુકાતો જાય છે -નહિવત થતો જાય છે  માણસે રોબોટ ને  આંસુ આવે તેનું સંશોધન કર્યું પણ પોતે આંસુ શૂન્ય  બન્યો!

            માણસની આ દશા માટે ચિંતિત એવા કેટલાય સંતો,ચિંતકો,ઉપદેશકો  અથાગ પ્રયન્ત કરે છે-માણસ નું માણસપણું યાદ અપાવવા ,પણ ધસમસતા શૂન્યતાના પ્રવાહની સામે આ તો તણખલા સમ હોય છે.વિચારો તો ખરા જે દેશ પ્રાણીમાત્રને પ્રેમ કરવા ની સંસ્કૃતિ ધરાવે છે ,એ જ દેશમાં પાડોશીનો દરવાજો નથી ખખડાવી શકતો !

       કારણોના કરોળિયાના જાળામાં અટવાવાને બદલે કૈક વિચારીએ .શું આપણે  આપણા સાથે વાત કરીએ છીએ ખરા? કદાચ હા ,તો કેટલી વાર અને ક્યાં ભાવ થી ? કઈ દિશા માં ? ઈચ્છાઓના ,આકાંક્ષાઓના  અસ્ખલિત ઘોડાપૂર  મનમાં દોડ્યા જ કરે છે . અલબત્ત આ બધું હોવું જોઈએ.પણ એની પ્રાપ્તિ, સિદ્ધિ  માટેના રસ્તા પકડવા માં ખુબ થાપ ખાઈ જાય છે.માણસ .અને પછી શોર્ટકટ,સ્વાર્થ ,લાલસા ,દેખાદેખી જેવા કેટલાય દાનવીય અસુરો તો શિકારની રાહ જોઈને જ બેઠા છે.

        આસ્થા વધી-ખુબ વધી.ધર્મસ્થાનો ઉભરાય છે.,પણ એમાં ઈશ્વર પ્રત્યેની કૃતજ્ઞતા કરતા,માગણીયાત ભાવ જ વિશેષ હોય છે..માણસ એ ભૂલી  જ ગયો છે કે આ હાથ ,પગ બુદ્ધિ  ભગવાને શા માટે આપ્યા છે. હાથ વહાલ કરવા એ વપરાય ને ધીબવા માટે પણ વપરાય .ફળ કાપવા નું ચપ્પુ ફળ કાપવા જ વપરાય .બીજી વાત.- વિકેન્ડના વિહારમાં સારા રેસ્ટોરાં માટે બિચારાને ગુગલને હેરાન કરીએ છીએ .દર વખતે વેરાયટી તો મળવી  જોઈએ ને .  તનના ખોરાકની -સ્વાદની ખુબ ચિંતા  પણ કેટલી ચિંતા ભૂખ્યા મનના ખોરાક ની ???  મૂલ્યવાન મનજીભાઈ ને શું ખવરાવવું  તેના માટે ખાસ તો નહિ ,જરાય વિચારતા જ નથી .

       ચેનલોના ચા-પાણી અને ફોર્વર્ડેડ મેસેજના મુખવાસથી સંતોષ માની ને બેસી જઈએ છીએ.પરિણામ નજર સામે છે. સત્ય તો એ છે આપણી ૮૦ % સમસ્યાનું કારણ આપણી, આપણા મન પ્રત્યેની ઉદાસીનતા  જ છે. થોડું સ્વ ચિંતન,થોડું ઉત્તમ વાંચન કે શ્રવણ ચોક્કસ સાચી દિશા આપે જ .પાંચ હજાર પહેલા લખાયેલ  ગીતા તો જીવન ગ્રંથ છે. -તમામ સમસ્યા નો ઉકેલ તેમાં છે ,જો ખોલીએ-સમજીએ તો ! અર્થશાસ્ત્રમાં એમ કહેવાય છે કે "ધનિક ભારતમાં ગરીબો વસે છે " એવું જ આપણા આધ્યાત્મિક વારસાનું છે.યોગનું યોગા થઇ ભારતમાં આવે  ત્યારે પણ અમેરિકન કોચ તંદુરસ્ત હોય સામે માયકાંગલો ભારતીય સામે બેઠો હોય..દુનિયાને  સાચા અને વધુ મૂલ્યવાન મહામાનવ આપણે જ આપ્યા છે  તો હું કેમ "માણસ" ન બનું?  આજ થી જ મારામાં માણસ હોવાની દિશામાં એક વિચારણીય પગલું એટલે પુરુષમાંથી "પુરૂષોત્તમ " થવાની મંઝિલ તરફ ગતિ-પ્રગતિ.!.

દિનેશ .લ.માંકડ  ૯૪૨૭૯૬૦૯૭૯

શું જ્યોતીન્દ્ર હજી જીવે છે ?

 

     

                                શું જ્યોતીન્દ્ર હજી જીવે છે ?                              દિનેશ માંકડ  {9427960979 }

            અળવીતરો સવાલ છે નહિ ?  તમારો જવાબ છે -" હા " કારણકે ગુજરાત,ભારતમાં તો અનેક જ્યોતીન્દ્ર નામધારીઓ છે .અને એ બધાના શતાયુ -દીર્ઘાયુ ની શુભકામના પણ  સમસ્યા છે કે તો પછી જ્યોતીન્દ્રનું ગુજરાત "હસતું" કેમ નથી ?  જ્યોતીન્દ્રભાઈ ગયા ,બકુલભાઈ ને વિનોદભાઈ પણ દેવોને હસાવવા માટે પહોંચી ગયા .શહાબુદીનભાઈ શાહીઠાઠમાં હસાવવાનો પ્રયત્ન કરે ,સાઈરામ સહુને હસાવી રામ જગાડે ,જીતુભાઇ સહુના દિલ જીતવા યત્નશીલ હોય ,અશોકભાઈ બધાને શોકમાંથી બહાર કાઢે ,રઈશભાઈ રહી સહી નિરાશા કાઢવા મથે બાકી નાય આમતો ઘણા કોઈ ન હસે તો પોતે જાતે હસીને સહુને હસાવવાની કોશિશ કરે ,તો ય ગુજરાત 'હસતું' કેમ નથી ? કારણકે જ્યોતીન્દ્રભાઈ નથી  .

           દેહ દાતણના જેવો, મન મર્કટના સમું,   આત્મા કિન્તુ ગણું મારો વડો બ્રહ્માંડ જેવડો.

                 આ એમનો 'આત્મ પરિચય '- પોતા પર સહજ હાસ્ય નિર્માણ કરી શકે ,નિર્ભેળ ,નિર્મળ  છતાં માર્મિક હાસ્ય નિષ્પન્ન કરી શકે તેવા નહિવત હાસ્ય લેખકોમાં અગ્રસ્થાન તો જ્યોતીન્દ્ર ભાઈને જ અપાય ---; મહેમાન ઘેર આવ્યા એટલે યજમાને કોટ ખીંટી પરથી ઉતારીને શરીર પર પહેર્યો  .મહેમાનથી સહેજે પૂછ્યું ,'આપ બહાર જતા હો તો પછી આવું . ' યજ્માંનનો પ્રત્યુત્તર ‘,ક્યાંય જતો નથી પણ સુકલકડી છું એટલે તમને દેખાઈ શકું એટલે કોટ પહેર્યો' આ મહેમાન એટલે  વિનોદભાઈ ભટ્ટ અને યજમાન એટલે જ્યોતીન્દ્રભઇએ દવે !  

                જાણીતી પંક્તિ યાદ આવે છે--અડી કડી વા ને નવગણ કૂવો ,ન જોયો તે જીવતો મૂઓ -- બરોબર એમ જ, કોઈ ગુજરાતીએ ગમે તેટલું સાહિત્ય વાંચ્યું હોય ,પણ જ્યોતીન્દ્રભઇ ને થોડાક પણ ન વાંચ્યા હોય તો કશું જ વાંચ્યું નથી - સાચા વાચકો એમ ચોક્કસ સ્વીકારશે  ખાસ કરીને નવી પેઢી તો આમેય વાંચનથી સારી એવી વિમુખ થતી જાય છે, ત્યારે અવશ્ય એકવાર તો જ્યોતીન્દ્રભાઈને તેમના પુસ્તકદેહ પર અચૂક મળી જ આવવું જોઈએ  .આવો તેમનો જ આત્મ પરિચય થોડો વિશેષ તેમના જ શબ્દોમાં  માણીએ  .

  જન્મે બ્રાહ્મણ, વૃત્તિએ વૈશ્ય ને હું પ્રવૃત્તિએશૂદ્ર છું:  કલ્પના માંહે ક્ષત્રિયે હું બનું વળી !

શૈશવે ખેલતો ખેલો, શાળામાં ભણતો વળી, બ્રહ્મચર્યાશ્રમે  ત્યારે સ્થિતિ મારી ગણી હતી.

શાળાને છોડીને જ્યારે ‘સાળાની બહેને’ને વર્યો, ગાર્હસ્થ્યે આશ્રમે જ્યેષ્ઠે તદા પ્રેમે હું સંચર્યો.

પ્રભુતામાં ધર્યા પાદ; પૃથ્વીને રસ-પાટલે; પયગમ્બર પ્રભુ કેરા પધાર્યા બે પછી ગૃહે.

દિનનાં કાર્ય આટોપી વાનપ્રસ્થ અનુભવું, પારકાં કામ આવે ત્યાં સંન્યાસી હું બની રહું !

 વર્ણાશ્રમ તણા આમ બધા હું ધર્મ પાળતો,જાળવવા મથું નિત્ય આર્ય-સંસ્કૃતિ-વારસો.

      સાહિત્ય સંગીત કલા વિશે મેં ધરી રુચિ, કિન્તુ ન સિદ્ધિ આવી.

       ગાઉં ન હું, કારણ માત્ર તેનું  આવે દયા કૈં સુણનાર કાનની.

       કર્યું હતું એક જ વેળ જીવને  અપૂર્વ મેં નૃત્ય વિના પ્રયાસે.

       હું એકદા માર્ગ પરે નિરાંતે, ઉઘાડપાદે ફરતો હતો ત્યાં

અર્ધી બળેલી બીડી કોક મૂર્ખે  ફેંકી હતી તે પર પાદ મૂક્યો.

અને પછી નૃત્ય કરી ઉઠ્યો જે,તેવું હજી નૃત્ય કર્યું ન કોઈએ !

દાતા હું જ સુવર્ણચંદ્રક તણો, લેનારયે હું જ છું

,હું કૂટસ્થ, અનન્ત બ્રહ્મ, મુજથી ના ભિન્ન લેશે કશું.

રજ્જુમાં સર્પની ભ્રાન્તિ થાય, તેમ તને સખે,મહાજ્યોતિ પરબ્રહ્મ દીસે

         તણાવ અને દોડધામમાં જીવતા આપણને  વિના મુલ્યે પ્રાપ્ત કોઈ સંજીવની હોય તો તે હાસ્ય છે.આવો, મર્મીલાં હાસ્યના ગુરુ જ્યોતીન્દ્રભાઈ દવે ને ક્યાંય  ફંફોસી ને પણ હાસ્યરૂપી અમરત્વ ને પામીએ  .

શત શત વંદન શતાબ્દીએ

 

                                                             શત શત વંદન શતાબ્દીએ

                " તારી અંદર જ હું બેઠો છું " -{ સર્વસ્ય ચાહં હૃદયં નિવિસ્ટો }  શ્રીમદભગવદ ગીતામાં ભગવાનના સ્વમુખેથી નીકળેલા વચનને લાખો લોકોના મનમાં દ્રઢતાપૂર્વક પ્રસ્થાપિત કરનારા -પરિવાર  ઉભો કરનારા તત્ત્વચિંતક,સંસ્કૃતિનો જીર્ણોદ્ધાર કરનાર પૂજ્ય પાંડુરંગ શાસ્ત્રી  { દાદાજી } શતાબ્દી વર્ષે  શત શત વંદન

              ભય,ચિંતા હતાશામાં,સતત દોડધામમાં જીવતા માણસને - ' તને સવારે ઉઠાડે છે અને સ્મૃતિદાન કરે છે ,બપોરે તારું ખાધેલું પચાવી તને શક્તિદાન આપે અને દિવસભરની દોડધામ પછી આવેલા તને ઊંઘ દ્વારા શાંતિદાન આપે એ ભગવાન આકાશમાં નહિ પણ તારી અંદર જ બેઠો છે " એ સમજાવીને 'ઈશ વિશ્વાસ અને આત્મ વિશ્વાસ ' થી બેઠો કર્યો  27*7  આપણામાં રહેલા ભગવાનને ઓછા નામે ત્રણ વખત યાદ કરવાનો વિચાર- ત્રિકાળસંધ્યા નો પ્રયોગ  આપ્યો

              "તારું લોહી બનાવનાર ને મારુ લોહી બનવનાર એક જ છે એટલે એ સબંધે હું અને તું ભાઈ "-  આ સંકલ્પના લઇ ને માણસ માણસ વચ્ચે દૈવી ભાઈનો સબંધ સમજાવ્યો. જાતિ ,ધર્મ કે આર્થિક ઊંચ-નીચ, તમામ ભેદ ભૂલીને  માણસ માણસ વચ્ચેનો આત્મીય ભાવ વિકસાવવાનો અદભુત વિચાર પૂજ્ય દાદાજીએ આપ્યો    વર્તમાન સમયમાં સંઘર્ષ અને ભૌતિકવાદ વચ્ચે માણસ ભાવ -લાગણી શૂન્ય બનતો જાય છે  તેવે સમયે બધા ભેદ ભૂલી ,' લોહી બનવનાર 'ના સબંધે માણસ માણસ તરીકે મળે તે આજના સમયમાં કેટલી મોટી વાત છે !

            ઋષિઓએ આપણને જીવનમાર્ગ આપ્યો છે . તહેવારો ,એકાદશી ,મંદિર આરતી યજ્ઞ વગેરે અનેક રીતે આપણે ઈશ્વરની આરાધના કરતા આવ્યા છીએ . ખુબ સારી વાત છે. પણ આપણે કદી વિચાર કર્યો કે એકાદશી શા માટે ?  યજ્ઞ એટલે શું ?  મંદિર કેમ ?  પૂજ્ય પાંડુરંગ શાસ્ત્રીજી એ ઋષિ સંસ્કૃતિનો જીર્ણોદ્ધાર કરીને તમામ ઉત્સવો ,પ્રતીકો નો  મૂળ ઋષિવિચાર આપી ને સાચી ભક્તિ ની સમજણ આપી "

           આપણે સહુ એક યા બીજી રીતે પૂજા કરતા રહેલા છીએ  .પૂજા, ફળ ,ફૂલ કંકુ ચોખા વગેરેથી થાય. શું ફક્ત આજ પૂજાના સાધન છે ? પૂજ્ય દાદાજીએ સમજાવ્યું કે ભગવાને આપેલા હાથપગ વગેરે પણ પૂજાના સાધન જ છે ઘેર ઘેર ,ગામડે ગામડે જઈ ને ભગવાનના વિચાર વહેતા કરવા એ પણ પૂજા -ભક્તિ જ છે   ભાવફેરી ,ભક્તિફેરીનો પ્રયોગ આપ્યો   स्वकर्मणा तमभ्यर्च्य सिद्धिं विन्दति मानवः॥ { શ્રી મદ્ભગવદ ગીતા અધ્યાય 18 /46-  પોતાના દ્વારા થતી તમામ  કાર્યવિધિ શ્રેષ્ઠ કરી ,ઈશ્વરને  અર્પણ કરે ,એ ઉત્તમ ભક્તિ છે }  આ શ્લોક દ્વારા  પૂજ્ય દાદાજીએ સમજાવ્યુંકે  ખેડૂતના હળ હોય કે સાગરપુત્રની જાળ હોય ,કારીગરની કરવતને કારકુનની કલમ પૂજાના સાધન જ છે ! કૃતિભક્તિ, એ ભગવાને આપણા પર કરેલા ઉપકારો પ્રત્યેની કૃતજ્ઞતા વ્યક્ત કરીને માણસ હોવાની -લાડકા દીકરા હોવાની ભાવના મજબૂત કરી  .

            "શ્રી મદભગવદગીતા એ ધર્મગ્રંથ નહિ પણ જીવનગ્રંથ છે માનવજીવનમાં રોજબરોજ આવતા નાના કે મોટા તમામ પ્રશ્નોના ઉકેલ ગીતાજીમાં છે "  એ વાત દાદાજીએ અતિ સરળ શબ્દોમાં મૂકી .વેદ,ઉપનિષદની પાછળ નું હાર્દ  માત્ર કથા કે શ્રદ્ધાના હેતુથી નહિ પણ વૈજ્ઞાનિક અને તાત્વિક દૃટિકોણથી એવી રીતે મૂક્યું કે જેમાં વિશ્વના મહાન તત્વચિંતકોના સવાલોના ઉકેલ પણ આવી જાય .એમના પ્રવચનો કે પુસ્તકોમાં ભારતીય સંસ્કૃતિનું ઊંડાણ પણ એવાં  સુગમ ભાષામાં હોય કે સહુને  સહજ રીતે  ગળે ઉતરે

આવા યુગપુરુષને શતાબ્દી વર્ષે શત શત વંદન           દિનેશ માંકડ    {9427960979 }.

प्रगट करे गर्भदीपको

 

                   हम नवरात्र  क्यों मनाते है  ?             दिनेश मांकड़       {9427960979}

           या देवी सर्व भूतेषु शक्ति रूपेण संस्थिता  | नमस्तयै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमो ||

            जगतजननी आद्य शक्तिका नवरात्र पर्व हम सब बड़े धूमधामसे मनाते  है |

          वैसे तो हम जानते है की गुजरात में ,अब तो भारत और सारे विश्वमें नवरात्रका त्योंहार बड़े धूमधामसे मनाया जाता है | सामान्य तौर पर हम पारम्परिक वेश परिधान करके आनंद ओर उत्साह से गरवा घूमते है -नाचते है -गाते है | अच्छी बात है.| सारे संसार में हमारा भारत ही ऐसा देश है जो विविध संस्कृति और त्योहारों से पूरा मानव जीवन उल्लास पूर्ण बनता है |

       आखिर हम नवरात्र क्यों मानते है ?  बहोत से लोगोने -खास करके युवा पीढ़ीने कभी सोचा तक भी नहीं की यह नवरात्र क्यों ? प्राचीन भारतका बड़ा उज्जवल इतिहास है |  पुराण कथा के अनुसार महिष  नामका असुर देव एवं मानवजातको त्रस्त कर रहा था| पुरे तीनो लोकमें संहार कर रहा था | उसे निपटने  कोई अति प्रभावी शक्तिकी आवश्यता थी |  सभी देवोने तपस्या की ,और एक महा प्रभावी शक्ति प्रगट हुई और बड़े आयुधो से नौ दिनों तक इस महिसासुरसे युद्ध किया | उसको हराया | उस जगदम्बा के प्रगटीकरणके उत्सवको हम "नवरात्र "के रूप में मनाते है |

      यह तो पौराणिक बात हुई|  हमारे ऋषिओने सभी त्योंहारोंके पीछे के सच्चे रहस्यको पुरे वैज्ञानिक एवं आध्यात्मिक तौर से समजाये है |   हमारे भीतर कितने असुर -राक्षस बैठे हुए है ,जिसका हमें पता ही नहीं | और पता है भी तो भी हम निकाल नहीं सकते है |  हमारे अंदर ऐसी आतंरिक ताकत नहीं है  जो ऐसे असुरो को भगा सके |

       *आलस-प्रमाद  कितने भरे हुए है हमारे अंदर| कितने उम्दा और अच्छे विचार-सोच हमारे अंदर आते है|कुछः कर दिखने को मन करता है | जीवन में कुछ पाने को जी बहोत चाहता है |बहोत कुछ करना है मगर आलस प्रमाद हमें रोक देता है|  

      *इर्षा  नामक शत्रु तो हमें बहोत पीछे ले जाता है |किसी से स्पर्धा अच्छी चीज है मगर इर्षा से हम कुछ पते तो नहीं मगर जो है वोही खो बैठते है |

     *लक्ष्य के प्रति दुलक्ष्य - आज मानव जीवन सिर्फ 'खाओ ,पीओ और मौज करो 'वाला ही बनाता जा रहा है | हमारे अंदर के गुण,अच्छी बाते,अपने और समाज के लिए कुछ ज्यादा करने की सोच बहोत काम होती जा रही है |

       *स्वार्थ और भावना शून्यता -दिन-ब-दिन आदमी के अंदर स्वार्थ परायणता और भाव शून्यता बढ़ता जा रहा है| यह बड़ी चिंता और दुःख की घटना है | इससे परिवार -समाज टूटता जा रहा है | परस्पर की संवेदना कम होती जा रही है |

          हकीकत से तो हम खुद ईश्वर के अंश रूप ही है ,मगर  हमारे अंदर बैठे हुए ऐसे  भयानक असुर हमारी जिनकी रह में बाधा डालते है |हमें आगे नहीं बढ़ने नहीं देते,|हमें अच्छे मनुष्य बनने नहीं देते| हम  सब  मानवी होने पर भी "महिष" (भैस -पाड़ा ) जैसा  जीवन व्यतीत करते है |

     हमारे अंदर ही बैठी हुई इसी "महिषासुर  वृति " को -महिषासुर को ध्वस्त करने लिए हम 'नवरात्र 'मनाते है  |  नौ दिन हम माँ जगदम्बा की आराधना करके उससे ऐसी शक्ति की  प्रार्थना करते है की हमारे अंदर बैठे हुए आसुरी तत्व का नाश हो |

        जगदम्बा के नवदुर्गा रूपका हमें ध्यान -आराधना करके शक्ति पानी है |

        प्रथमं शैलपुत्री च द्वितीयं ब्रह्मचारिणी। तृतीयं चन्द्रघण्टेति कूष्माण्डेति चतुर्थकम्।।

       पंचमं स्कन्दमातेति षष्ठं कात्यायनीति च। सप्तमं कालरात्रीति महागौरीति चाष्टमम्।।

        नवमं सिद्धिदात्री च नवदुर्गा: प्रकीर्तिता:। उक्तान्येतानि नामानि ब्रह्मणैव महात्मना:।।[1]

         नवरात्र में  इस शैलपुत्री आदि देविओका  ध्यान आराधना करने से इसके ही गुण  जैसे कि तप ,शांति,कल्याणभावना ,सूर्य जैसी प्रबलता ,एकाग्रता और  असंभव को संभव करने वाली सिद्धियां प्राप्त होगी | हमारे शरीर के रहे हुए मणिपुर चक्र ,आज्ञा चक्र आदि सभी चक्रों को स्थिरता और प्रबलता प्रदान  होती है |

     हम  पारम्परिक परिवेश पहन कर संस्कृति को याद रखे आनंदोल्लास से नाचे-घूमे यह तो बढ़िया बात है ,साथ साथ यह मत भूले की यह पर्व हमारे में मानवीय गुण का विकास हो |

         नवरात्र में हम "गरबा" में दिप जलाते है | गरबा शब्द  "गर्भ दिप " से आया है | हमारा शरीर एक मंदिर है | इसके गर्भ गृह में जो दिप है वह हमारा चैतन्य है |-दीपक है | हमें उस दीपक को  अच्छी तरह प्रज्वलित रखना है |  तो ही हमारा शरीर मंदिर सच्चे अर्थमे  मंदिर बनेगा और उसमे  माँ जगदम्बा "शक्ति " बनकर  आएगी | हमारी अंदर  पैर फैलाकर पड़ी हुई  ,आलस,प्रमाद ,इर्षा,स्वार्थ ,भावशून्यता जैसी  आसुरी शक्ति ख़त्म होगी |  और  माँ आद्यशक्ति को हम कहेंगे की  "आपकी दी हुई शक्ति से अब हम इतने प्रबल है की हम सब  में -मानव मन में कभी भी  ऐसी आसुरी शक्ति का प्रवेश हो न पाए|  और  पुरे विष्वमे  मानव अच्छा मानव बनकर रहे |                                                                   दिनेश मांकड़

                                                                                         ( 9427960979 )